رباعیات خیام

قسمت اول

برخیز    و    بیا    بـتا    برای   دل   ما حل کن به جمال خویشتن مشکل ما یک  کوزه  شراب  تا  بهم  نوش کـنیم زان  پیش  که  کوزه‌ها کنند از گـل ما *** قرآن  که  مهین  کلام خوانـند آن را گـه  گاه  نه  بر  دوام  خوانـند  آن را بر   گرد  پیاله  آیتی  هست  مـقیم کاندر  همه  جا  مدام خوانـند آن را *** گر می نخوری طعنه مزن مستانرا بـنیاد  مکن  تو  حیله  و دستانرا تو غره بدان مشو که می مینخوری صد لقمه خوری که می غلام‌ست آنرا *** هر  چند  که  رنگ و بوی زیباسـت مرا چون  لاله  رخ  و چو سرو بالاست مرا معـلوم   نـشد  که  در  طربخانه  خاک نـقاش   ازل   بـهر   چه   آراسـت   مرا *** مائیم و می و مطرب و این کنج خراب جان و دل و جام و جامه در رهن شراب فارغ  ز  امید  رحـمـت  و  بیم عذاب آزاد  ز  خاک  و  باد  و  از آتـش و آب *** آن  قصر  که  جمشید در او جام گرفـت آهو   بـچـه   کرد   و   شیر  آرام  گرفـت بـهرام  کـه  گور  می‌گرفتی  همه  عمر دیدی   کـه   چگونه   گور  بهرام  گرفـت *** ابر  آمد  و  باز بر سر سبزه گریسـت بی   باده   ارغوان   نـمیباید  زیسـت این سبزه که امروز تماشاگه ماست تا  سبزه  خاک  ما تماشاگه کیست *** اکـنون  که  گل  سعادتت پربار است دست  تو ز جام می چرا بیکار است می‌خور که زمانه دشمنی غدار است دریافـتـن   روز   چنین  دشوار  است *** امروز    ترا    دسـترس   فردا   نیسـت و  اندیشه  فردات  بجز  سودا  نیسـت ضایع مکن این دم ار دلت شیدا نیست کاین  باقی  عمر  را  بـها  پیدا نیسـت *** ای   آمده   از   عالـم   روحانی   تـفـت حیران شده در پنج و چهار و شش و هفت می    نوش   ندانی   ز   کـجا   آمده‌ای خوش  باش  ندانی بکجا خواهی رفت *** ای   چرخ   فلـک   خرابی  از  کینه  تـسـت بیدادگری       شیوه       دیرینـه       تـسـت ای    خاک    اگر    سینـه    تو   بـشـکافـند بـس  گوهر  قیمتی  که  در  سینه  تسـت *** ایدل   چو   زمانه   می‌کند  غمـناکـت ناگـه    برود    ز    تـن    روان    پاکـت بر سبزه نشین و خوش بزی روزی چند زان  پیش  که سبزه بردمد از خاکـت *** این   بـحر  وجود  آمده  بیرون  ز  نهفـت کس نیست که این گوهر تحقیق نسفت هر  کس  سخنی  از سر سودا گفتـند ز  آنروی  که هست کس نمیداند گفت *** این کوزه چو من عاشق زاری بوده است در   بـند   سر   زلف   نـگاری   بوده‌سـت این   دستـه  کـه  بر  گردن  او  می‌بینی دستی‌ست  که  برگردن یاری بوده‌ست *** این   کوزه   که  آبـخواره  مزدوری  اسـت از  دیده  شاهست و دل دستوری است هر کاسه می که بر کف مخموری است از  عارض  مستی و لب مستوری است *** این  کهنـه  رباط  را  که  عالم  نام اسـت و   آرامگـه   ابلـق   صبح  و  شام  اسـت بزمی‌ست که وامانده صد جمشید است قصریسـت  که  تکیه‌گاه صد بهرام است *** این  یکد  و  سه  روز  نوبت  عمر گذشـت چون   آب   بـجویبار   و  چون  باد  بدشـت هرگز   غـم   دو   روز   مرا   یاد  نـگـشـت روزیکـه   نیامده‌سـت   و  روزیکه  گذشت *** بر چهره گل نسیم نوروز خوش است در صحن چمن روی دلفروز خوش است از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است *** پیش  از  من  و  تو  لیل  و  نـهاری بوده اسـت گردنده    فـلـک    نیز    بـکاری    بوده   اسـت هرجا   کـه   قدم   نـهی   تو   بر   روی   زمین آن    مردمـک    چشـم‌نـگاری    بوده    اسـت *** تا   چـند   زنـم   بروی   دریاها   خشـت بیزار    شدم   ز   بت‌پرستان   کـنـشـت خیام   کـه   گفـت  دوزخی  خواهد  بود کـه   رفـت  بدوزخ  و  که  آمد  ز  بهشت *** ترکیب  پیاله‌ای که درهم پیوست بشکستن  آن  روا نمیدارد مست چندین سر و پای نازنین از سر و دست از مهر که پیوست و به کین که شکست *** ترکیب  طبایع  چون  بکام تو دمی اسـت رو  شاد  بزی  اگرچه برتو ستمی اسـت با   اهـل   خرد   باش   که  اصـل  تـن  تو گردی  و نسیمی و غباری و دمی است *** چون   ابر   به  نوروز  رخ  لاله  بشـسـت برخیز   و  بجام  باده  کـن  عزم  درسـت کاین  سبزه  که امروز تماشاگه ماست فردا  همه  از  خاک  تو  برخواهد رسـت *** چون  بلبل  مست راه در بستان یافت روی  گل  و  جام  باده را خندان یافـت آمد   بـه  زبان  حال  در  گوشم  گفـت دریاب  که  عمر  رفته  را  نتوان  یافـت *** چون  چرخ  بکام یک خردمند نگشت خواهی تو فلک هفت شمر خواهی هشت چون  باید  مرد و آرزوها همه هشت چه مور خورد بگور و چه گرگ بدشت *** چون    لالـه    بـنوروز    قدح    گیر    بدسـت با   لالـه   رخی   اگر   ترا   فرصـت  هـسـت می   نوش   بـخرمی   که  این  چرخ  کـهـن ناگاه    ترا    چون    خاک    گرداند    پـسـت *** چون نیست حقیقت و یقین اندر دست نتوان به امید شک همه عمر نشست هان تا ننهیم جام می از کف دست در بی خبری مرد چه هشیار و چه مست *** چون نیست ز هر چه هست جز باد بدست چون هست بهرچه هست نقصان و شکست انـگار  که  هرچه  هست  در  عالم نیست پـندار  که  هرچه  نیست  در  عالم هست *** خاکی   کـه   بزیر   پای   هر   نادانی   اسـت کـف    صـنـمی    و    چـهره    جانانی   است هر   خشـت   کـه   بر   کنگره   ایوانی  اسـت انـگـشـت      وزیر     یا     سلـطانی     اسـت *** دارنده   چو   ترکیب  طـبایع  آراسـت از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست گر  نیک آمد شکستن از بهر چه بود ورنیک  نیامد  این صور عیب کراست *** در  پرده  اسرار  کسی  را  ره نیسـت زین  تعبیه  جان  هیچکس آگه نیست جز  در  دل  خاک هیچ منزلگه نیسـت می خور که چنین فسانه‌ها کوته نیست *** در   خواب   بدم   مرا  خردمـندی  گـفـت کز  خواب  کسی  را گل شادی نشکفت کاری  چکـنی  که  با  اجل  باشد جفـت می  خور  که  بزیر  خاک  میباید  خـفـت *** در  دایره‌ای  که  آمد  و  رفتـن ماسـت او   را  نه  بدایت  نه  نـهایت  پیداسـت کس می نزند دمی در این معنی راست کاین  آمدن  از  کجا  و رفتن بکجاسـت *** در  فصـل  بهار  اگر  بتی  حور  سرشـت یک  ساغر  می  دهد  مرا بر لب کشـت هرچـند   بـنزد   عامه  این  باشد  زشت سـگ  بـه  زمن  ار  برم  دگر  نام بهشت *** دریاب  که  از  روح جدا خواهی رفـت در   پرده  اسرار  فـنا  خواهی  رفـت می   نوش   ندانی  از  کـجا  آمده‌ای خوش باش ندانی به کجا خواهی رفت *** ساقی گل و سبزه بس طربناک شده‌ست دریاب  که  هفته  دگر خاک شده‌سـت می  نوش  و  گلی بچین که تا درنگری گل خاک شده‌ست و سبزه خاشاک شده‌ست *** عـمریسـت   مرا   تیره  و  کاریست  نه  راسـت محنـت   همـه   افزوده  و  راحت  کم  و  کاست شـکر    ایزد   را   کـه   آنچه   اسباب   بـلاسـت ما     را    ز    کـس    دگر    نـمیباید    خواسـت *** فصـل  گل  و  طرف  جویبار  و لب کشت با یک دو سه اهل و لعبتی حور سرشت پیش   آر   قدح  کـه  باده  نوشان  صـبوح آسوده  ز  مسجدند  و  فارغ  ز  کنـشـت *** گر  شاخ  بقا  ز  بیخ  بختت رست اسـت ور  بر  تن  تو  عمر لباسی چست اسـت در   خیمـه   تـن   که  سایبانی‌سـت  ترا هان تکیه مکن که چارمیخش سست است *** گویند  کسان  بهشت  با  حور  خوش اسـت مـن   میگویم   کـه   آب  انگور  خوش  اسـت این  نـقد  بگیر  و  دست  از  آن  نـسیه  بدار کاواز   دهـل   شنیدن  از  دور  خوش  اسـت *** گویند   مرا   که  دوزخی  باشد  مـسـت قولیسـت  خلاف  دل  در آن نتوان بست گر   عاشـق   و  میخواره  بدوزخ  باشـند فردا  بینی  بهشت همچون کف دسـت *** من  هیچ  ندانم که مرا آنکه سرشت از  اهل  بهشت  کرد  یا  دوزخ زشـت جامی  و  بتی و بربطی بر لب کشت این هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت *** مهـتاب   بـنور   دامن   شب   بشکافت می  نوش دمی بهتر از این نتوان یافت خوش باش و میندیش که مهتاب بسی اندر  سر  خاک  یک  بیک خواهد تافـت *** می  خوردن  و  شاد بودن آیین منسـت فارغ  بودن  ز  کفر  و  دین  دین منسـت گفتم  به  عروس  دهر کابین تو چیست گـفـتا    دل   خرم   تو   کابین   منسـت *** می لعل مذابست و صراحی کان است جسم است پیاله و شرابش جان است آن جام بلورین که ز می خندان است اشکی است که خون دل درو پنهان است *** می   نوش   که   عمر  جاودانی  اینـسـت خود   حاصـلـت   از   دور   جوانی  اینسـت هـنـگام   گـل   و  باده  و  یاران  سرمست خوش   باش  دمی  که  زندگانی  اینسـت *** نیکی  و  بدی  که در نهاد بشر است شادی و غمی که در قضا و قدر است با  چرخ  مکن  حواله  کاندر  ره عـقـل چرخ  از  تو  هزار  بار  بیچاره‌تر  اسـت *** در  هر  دشتی  که لاله‌زاری بوده‌ست از  سرخی  خون  شهریاری بوده‌سـت هر   شاخ   بنفـشـه  کز  زمین  میروید خالی است که بر رخ نگاری بوده‌ست *** هر ذره که در خاک زمینی بوده است پیش از من و تو تاج و نگینی بوده است گرد   از   رخ   نازنین  بـه  آزرم  فـشان کانهـم  رخ  خوب  نازنینی  بوده است *** هر  سبزه که برکنار جوئی رسته است گویی  ز لب فرشته خویی رسته است پا   بر   سر   سبزه  تا  بـخواری  نـنـهی کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است *** یک  جرعه  می ز ملک کاووس به اسـت از  تخت  قباد  و  ملکت  طوس  به اسـت هر   نالـه   کـه   رندی   به  سـحرگاه  زند از   طاعـت   زاهدان  سالوس  به  اسـت *** چون عمر بسر رسد چه شیرین و چه تلخ پیمانه  که پر شود چه بغداد و چه بلخ می نوش که بعد از من و تو ماه بسی از  سلخ  به  غره  آید  از غره به سلـخ *** آنانکـه    مـحیط    فـضـل   و   آداب   شدند در   جمـع   کـمال   شمع  اصـحاب  شدند ره    زین    شـب    تاریک    نـبردند    برون گفتـند   فـسانـه‌ای   و   در   خواب  شدند *** آن  را که به صحرای علل تاخته‌اند بی   او  همه  کارها  بپرداختـه‌اند امروز    بهانـه‌ای    در   انداختـه‌اند فردا همه آن بود که در ساخته‌اند *** آنها که کهن شدند و اینها که نوند هر کس بمراد خویش یک تک بدوند این  کهنه جهان بکس نماند باقی رفـتـند  و  رویم  دیگر  آیند  و  روند *** آنکس که زمین و چرخ و افلاک نهاد بس  داغ  که  او بر دل غمناک نهاد بسیار لب چو لعل و زلفین چو مشک در  طبل  زمین  و  حقه  خاک نـهاد *** آرند      یکی      و     دیگری     بربایند بر  هیچ  کسی  راز  همی نگـشایند ما   را  ز  قضا  جز  این  قدر  نـنـمایند پیمانـه   عـمر  ما  است  می‌پیمایند *** اجرام   که   ساکنان  این  ایوانـند اسـباب       تردد      خردمـندانـند هان  تاسر  رشته خرد گم نکنی کانان    کـه   مدبرند   سرگردانـند *** از  آمدنم  نـبود  گردون  را سود وز رفتن من جلال و جاهش نفزود وز هیچ کسی نیز دو گوشم نشنود کاین آمدن و رفتنم از بهر چه بود *** از   رنـج  کـشیدن  آدمی  حر  گردد قطره چو کشد حبس صدف در گردد گر   مال  نماند  سر  بـماناد  بـجای پیمانـه  چو  شد  تهی  دگر پر گردد *** افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد در پای اجل بسی جگرها خون شد کس نامد از آن جهان که پرسم از وی کاحوال  مسافران  عالـم  چون  شد *** افـسوس  که  نامه  جوانی  طی  شد و   آن   تازه   بـهار  زندگانی  دی  شد آن  مرغ  طرب  که  نام  او  بود شـباب افـسوس  ندانم  که کی آمد کی شد *** ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود نی  نام  زما  و نی‌نشان خواهد بود زین  پیش  نبودیم  و  نبد هیچ خلـل زین پس چو نباشیم همان خواهد بود *** این   عقـل   کـه  در  ره  سـعادت  پوید روزی    صد    بار    خود    ترا   می‌گوید دریاب   تو  این  یکدم  وقتت  کـه  نـئی آن    تره    کـه    بدروند   و   دیگر   روید *** این   قافله   عمر  عجـب  میگذرد دریاب  دمی  کـه با طرب میگذرد ساقی غم فردای حریفان چه خوری پیش  آر پیاله را که شب میگذرد *** بر   پشـت   مـن  از  زمانـه  تو  میاید وز    مـن   هـمـه   کار   نانـکو   میاید جان  عزم  رحیل  کرد  و  گفتم بـمرو گفـتا    چکـنـم    خانـه    فرو    میاید *** بر چرخ فلک هیچ کسی چیر نشد وز خوردن آدمی زمین سیر نشد مغرور  بدانی که نخورده‌ست ترا تعجیل  مکن هم بخورد دیر نشد *** بر  چشم  تو  عالم ارچه می‌آرایند مـگرای   بدان  که  عاقلان  نگرایند بـسیار  چو  تو  روند  و  بسیار آیند بربای  نصیب  خویش  کـت  بربایند *** بر من قلم قضا چو بی من رانند پس نیک و بدش ز من چرا میدانند دی بی من و امروز چو دی بی من و تو فردا به چه حجتم به داور خوانند *** تا  چند  اسیر  رنـگ  و  بو  خواهی شد چند از پی هر زشت و نکو خواهی شد گر   چشـمـه  زمزمی  و  گر  آب  حیات آخر   بـه   دل  خاک  فرو  خواهی  شد *** تا     راه     قـلـندری     نـپویی    نـشود رخـساره   بـخون   دل   نشویی   نشود سودا  چه  پزی  تا که چو دلسوختـگان آزاد    بـه    ترک   خود   نـگویی   نـشود *** تا  زهره و مه در آسمان گشت پدید بهـتر  ز  می  ناب  کسی  هیچ  ندید من  در  عجبم ز میفروشان کایشان به  زانکه  فروشند چه خواهند خرید *** چون روزی و عمر بیش و کم نتوان کرد دل  را  به کم و بیش دژم نتوان کرد کار من و تو چنانکه رای من و تست از موم بدست خویش هم نتوان کرد *** حیی  که  بـقدرت  سر  و رو می‌سازد هـمواره   هـم   او  کار  عدو  می‌سازد گویند    قرابـه    گر    مسـلـمان   نـبود او  را  تو  چه  گویی کـه کدو می‌سازد *** در   دهر  چو  آواز  گـل  تازه  دهـند فرمای  بتا  که می به اندازه دهند از  حور  و  قصور و ز بهشت و دوزخ فارغ  بنشین که آن هر آوازه دهند *** در  دهر  هر  آن که نیم نانی دارد از   بـهر   نشسـت  آشیانی  دارد نه خادم کس بود نه مخدوم کسی گو شاد بزی که خوش جهانی دارد *** دهقان قضا بسی چو ما کشت و درود غـم  خوردن  بیهوده  نمیدارد  سود پر  کن  قدح  می  به کفم درنـه زود تا  باز  خورم  که  بودنیها  همـه بود *** روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد ابر   از   رخ   گـلزار  هـمی  شوید  گرد بلـبـل   بـه   زبان   پهلوی   با   گل  زرد فریاد  همی  کند  کـه  می  باید  خورد *** زان    پیش   کـه   بر   سرت   شـبیخون   آرند فرمای      کـه      تا      باده     گـلـگون     آرند تو    زر    نـئی    ای    غافـل   نادان   کـه   ترا در     خاک     نـهـند     و     باز     بیرون    آرند *** عمرت  تا  کی به خودپرستی گذرد یا  در  پی  نیستی و هسـتی گذرد می نوش که عمریکه اجل در پی اوست آن به که به خواب یا به مستی گذرد *** کـس   مشکـل   اسرار   اجل  را  نگشاد کـس   یک   قدم  از  دایره  بیرون  نـنـهاد مـن    می‌نـگرم   ز   مبتدی   تا   اسـتاد عجز  است  به  دست هر که از مادر زاد *** کم  کن طمع از جهان و میزی خرسند از   نیک   و   بد   زمانه  بـگـسـل  پیوند می  در  کف  و زلف دلبری گیر کـه زود هـم   بـگذرد  و  نماند  این  روزی  چند *** گرچـه   غـم   و  رنج  من  درازی  دارد عیش   و   طرب   تو   سرفرازی   دارد بر  هر  دو  مکن  تکیه که دوران فلـک در    پرده    هزار    گونـه    بازی   دارد *** گردون  ز  زمین  هیچ  گـلی برنارد کش نشکند و هم به زمین نسپارد گر   ابر   چو   آب   خاک  را  بردارد تا  حشر  همـه  خون  عزیزان بارد *** گر  یک  نفـسـت  ز  زندگانی  گذرد مـگذار  که  جز  به  شادمانی گذرد هشدار  که سرمایه سودای جهان عمرست  چنان کش گذرانی گذرد *** گویند بهشت و حورعین خواهد بود آنجا می و شیر و انگبین خواهد بود گر ما می و معشوق گزیدیم چه باک چون  عاقبت  کار چنین خواهد بود *** گویند  بهشـت  و  حور  و  کوثر  باشد جوی می و شیر و شهد و شکر باشد پر   کـن   قدح  باده  و  بر  دستـم  نـه نـقدی  ز  هزار  نسیه  خوشتر باشد *** گویند  هر  آن  کـسان  کـه  با  پرهیزند زانـسان   کـه   بمیرند   چنان  برخیزند ما  با  می  و  معـشوقـه  از آنیم مدام باشد  که  به  حشرمان چنان انـگیزند *** می خور که ز دل کثرت و قلت ببرد و  اندیشه  هفتاد  و  دو  ملت بـبرد پرهیز  مکن  ز  کیمیایی  کـه  از  او یک  جرعه  خوری  هزار  علت بـبرد *** هر   راز   کـه   اندر  دل  دانا  باشد باید   کـه   نهفته‌تر  ز  عنـقا  باشد کاندر  صدف  از  نهفتـگی  گردد  در آن  قـطره  کـه  راز  دل  دریا  باشد *** هر صبح که روی لاله شبنم گیرد بالای بنفشه در چمن خم گیرد انصاف مرا ز غنچه خوش می‌آید کو  دامن خویشتن فراهم گیرد *** هرگز  دل من ز علم محروم نشد کم  ماند ز اسرار که معلوم نشد هفتاد و دو سال فکر کردم شب و روز معلومم شد که هیچ معلوم نشد *** هـم    دانـه    امید   به   خرمـن   ماند هـم  باغ  و  سرای  بی  تو و من ماند سیم  و  زر  خویش از درمی تا بـجوی با  دوست  بخور  گر  نه بدشمـن ماند *** یاران  موافق  همه از دست شدند در پای اجل یکان یکان پست شدند خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند *** یک   جام  شراب  صد  دل  و  دین  ارزد یک   جرعـه   می  مملکـت  چین  ارزد جز  باده  لعـل  نیسـت  در  روی  زمین تلـخی   کـه   هزار   جان  شیرین  ارزد *** یک   قـطره   آب  بود  با  دریا  شد یک  ذره  خاک  با زمین یکـتا شد آمد شدن تو اندرین عالم چیست آمد  مگـسی  پدید  و  ناپیدا  شد *** یک نان به دو روز اگر بود حاصل مرد از کوزه شکسته‌ای دمی آبی سرد مامور  کم  از  خودی چرا باید بود یا خدمت چون خودی چرا باید کرد *** آن   لـعـل   در   آبگینـه   ساده  بیار و  آن  محرم  و مونـس هر آزاده بیار چون  میدانی  که  مدت عالـم خاک باد  است  که  زود  بـگذرد  باده بیار *** از بودنی ایدوست چه داری تیمار وزفکرت  بیهوده  دل  و جان افکار خرم بزی و جهان بشادی گذران تدبیر  نـه  با  تو  کرده‌اند  اول کار *** افـلاک   که  جز  غم  نفزایند  دگر نـنـهـند    بـجا    تا    نربایند    دگر ناآمدگان    اگر    بدانـند   کـه   ما از  دهر  چه  میکـشیم  نایند  دگر *** ایدل غم این جهان فرسوده مخور بیهوده نئی غمان بیهوده مخور چون بوده گذشت و نیست نابوده پدید خوش باش غم بوده و نابوده مخور *** ایدل  همه اسباب جهان خواسته گیر باغ   طربـت   به   سبزه  آراستـه  گیر و آنگاه بر آن سبزه شبی چون شبنم بنشسـتـه   و   بامداد   برخاسته  گیر *** این  اهل  قبور  خاک  گشتند  و غـبار هر   ذره   ز   هر   ذره   گرفـتـند  کـنار آه این چه شراب است که تا روز شمار بیخود  شده  و  بی‌خبرند از همـه کار *** خشـت  سر  خم  ز ملکت جم خوشتر بوی    قدح   از   غذای   مریم   خوشـتر آه     سـحری     ز     سینـه     خـماری از   نالـه   بوسـعید   و   ادهم   خوشـتر *** در     دایره     سـپـهر     ناپیدا    غور جامی‌ست که جمله را چشانند بدور نوبـت  چو  به  دور  تو  رسد  آه مکن می نوش به خوشدلی که دور است نه جور *** دی       کوزه‌گری       بدیدم       اندر      بازار بر    پاره    گـلی   لـگد   هـمی   زد   بـسیار و   آن   گـل   بزبان   حال   با   او  می‌گـفـت مـن     هـمـچو    تو    بوده‌ام    مرا    نیکودار *** ز آن می که حیات جاودانیست بخور سرمایه  لذت  جوانی است بخور سوزنده چو آتش است لیکن غم را سازنده چو آب زندگانی است بخور *** گر  باده  خوری  تو با خردمـندان خور یا  با  صنمی  لاله رخی خـندان خور بسیار  مخور  و  رد مکن فاش مساز اندک خور و گه گاه خور و پنهان خور *** وقت سحر است خیز ای طرفه پسر پر   باده   لعـل   کـن  بـلورین  ساغر کاین  یکدم  عاریت  در  این گنج فـنا بـسیار    بـجوئی    و    نیابی    دیگر *** از   جملـه   رفـتـگان   این   راه  دراز باز   آمده  کیسـت  تا  بـما  گوید  باز پـس  بر  سر  این  دو  راهه آز و نیاز تا   هیچ   نمانی  کـه  نـمی‌آیی  باز *** ای   پیر   خردمند  پگـه‌تر  برخیز و  آن  کودک  خاکبیز را بنـگر تیز پندش ده گو که نرم نرمک می‌بیز مـغز  سر  کیقباد  و چشم پرویز *** وقت سحر است خیز ای مایه ناز نرمک نرمک باده خور و چنگ نواز کانـها   کـه   بجایند  نپایند  بسی و  آنها  که شدند کس نـمیاید باز *** مرغی دیدم نشسته بر باره طوس در   پیش   نهاده  کلـه  کیکاووس با کله همی گفت که افسوس افسوس کو بانگ جرسها و کجا ناله کوس *** جامی  است  که  عقـل  آفرین میزندش صد   بوسـه  ز  مهر  بر  جـبین  میزندش این   کوزه‌گر   دهر   چـنین   جام  لـطیف می‌سازد    و    باز   بر   زمین   میزندش *** خیام  اگر  ز باده مستی خوش باش با ماهرخی اگر نشستی خوش باش چون عاقبت کار جهان نیستی است انگار که نیستی چو هستی خوش باش *** در     کارگـه    کوزه‌گری    رفـتـم    دوش دیدم   دو   هزار   کوزه   گویا  و  خـموش ناگاه      یکی     کوزه     برآورد     خروش کو   کوزه‌گر   و   کوزه‌خر   و  کوزه  فروش *** ایام   زمانه  از  کسی  دارد  ننـگ کو   در  غم  ایام  نشیند  دلتـنـگ می خور تو در آبگینه با ناله چنگ زان  پیش  که آبگینه آید بر سنگ *** از  جرم  گل  سیاه  تا  اوج  زحـل کردم همه مشکلات کلی را حل بگشادم بندهای مشکل به حیل هر  بند گشاده شد بجز بند اجل *** با  سرو  قدی تازه‌تر از خرمن گل از دست منه جام می و دامن گل زان پیش که ناگه شود از باد اجل پیراهـن  عمر  ما  چو پیراهن گل